تفسیر تاریخی و ملی «از آخر مجلس شهداء را چیدند»
گروه فرهنگ دفاع‌پرس_ اکبر صفرزاده؛ در دیدار یکی از خانواده‌های شهدای مدافع حرم با رهبر معظم انقلاب اسلامی عکسی به ایشان داده شد که این شعر زیر آن نوشته شده بود: ما مدعیان صف اول بودیم، از آخر مجلس شهدا را چیدند. مقام معظم رهبری بعد از خواندن این دوبیتی به گریه افتادند و درخواست کردند این عکس نزدشان بماند.
به دلایلی که شرح آن در زیر خواهد آمد این بیت شعر که توسط «میلاد عرفان‌پور» سروده شده فراتر از ادبیات است و اثری است ملی و تاریخی. هویت ملی، تاریخی واسلامی ایران در این بیت شعر نهفته است.
این بیت شعر بیش از هر چیز در مذمت و نکوهش غرور و تکبر و ستایش و تقدی از تواضع و فروتنی است. ما مدعیان صف اول بودیم یعنی ما کسانی بودیم که سعی می‌کردیم که در تمام امور اول باشیم و بهترین مقام‌ها را داشته باشیم و یا اینکه همیشه در مراسم‌ها در جایگاه اول بنشینیم و یا بهترین تقدیرنامه‌ها را از آن خود کنیم یا اینکه چند منشی داشته باشیم و مردم را مجبور کنیم برای ملاقات با ما از چند ماه پیش وقت بگیرند و یا حتی برای اقامه نماز جماعت محدوده خودمان را از مردم جدا کنیم و...
اما کمی آن سوتر خدا است. خدایی که طبق اسناد و تجربیات موجود این تشریفات را دوست نمی‌دارد و آن‌هایی را نزد خود فرا می‌خواند که غرور و تکبر ندارند و متواضع هستند. همان‌هایی که نمازشان را صف آخر می‌خوانند و در مهمانی‌ها و مجالس آخر می‌نشینند و اغلب از ایشان پذیرایی نمی‌شود. همان‌هایی که بدون تشریفات روستا به روستا می‌روند و غذایشان را در کنار مردم روستا می‌خورند.
غرور و تکبر از نظر اسلام و قرآن گناه کبیره است. در معماری اسلامی مساجد را طوری می‌ساختند که محراب پایین‌تر از مردم قرار بگیرد و امام جماعت در هنگام خواندن نماز کمی پایین‌تر از مردم باشد.
مبدا سجده نکردن ابلیس خودخواهی و تکبر بوده است. خداوند به او فرمود: در آن هنگام که به تو فرمان دادم، چه چیز تو را مانع شد که سجده کنى؟! گفت: من از او بهترم؛ مرا از آتش آفریده‌اى و او را از گِل! فرمود: از آن مقام و مرتبه‌ات فرود آى. تو حق ندارى در آن مقام و مرتبه تکبّر کنى. بیرون رو، که تو از افراد پست و کوچکى. «سوره اعراف آیه۱۲و ۱۳»
خداوند در سوره نساء آیه ۳۶ می‌فرماید: و به پدر و مادر، نیکى کنید؛ همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مستمندان، و همسایه نزدیک، و همسایه دور، و دوست و همنشین و واماندگان در سفر و بردگانى که مالک آنها هستید؛ زیرا خداوند کسى را که متکبّر و فخرفروش است و از اداى حقوق دیگران سرباز مى‌زند، دوست نمى‌دارد.
تکبر، موجب محرومیت از حب و دوستی خداوند می‌گردد. سوره لقمان آیه ۱۸ در این باره می‌فرماید: پسرم! با بى‌اعتنایى از مردم روى مگردان و با تکبر و غرور بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبّر فخر فروشى را دوست ندارد.
تکبر و خود برتربینی، زمینه جدال در آیات الهی است. سوره غافر آیه ۵۶ در این باره می‌فرماید: کسانى که در آیات خداوند بدون دلیلى که براى آنها آمده باشد ستیزه‌جویى مى‌کنند، در سینه‌هایشان فقط تکبّر و غرور است و هرگز به خواسته خود نخواهند رسید، پس تو (از شر و فتنه آنها) پناه به درگاه خدا بر، که خدا شنوا و بیناست.
در فرهنگ ایرانی نیز غرور و تکبر بسیار مورد نکوهش قرار گرفته است. معماری زورخانه به گونه‌ای است که گود زورخانه کمی پایین‌تر از تماشاچیان قرار می‌گیرد و پهلوانان برای ورزش کردن باید وارد گودی شوند که پایین‌تر از دیگران است.
در فرهنگ زورخانه، پهلوان یا آن کسی که قدرت بدنی بیشتری دارد اول نمی‌ایستد بلکه جایگاه اول متعلق به سادات است. ورودی زورخانه‌ها را بسیار کوتاه می‌سازند بطوری که عبورکنندگان بایستی خم شوند و از در بگذرند.
انتهای پیام/121
